Veelgestelde vragen

Het kerkenbeleidsplan moet klaar zijn vóór het indienen van de meerjarenplannen van de kerkfabrieken. De meerjarenplannen van de kerkfabrieken moeten ingediend worden 6 maanden na de installatie van de gemeenteraad. Concreet betekent dit dat de kerkenbeleidsplannen goedgekeurd moeten zijn de eerste week van juni 2025, of 2 juli bij fusiegemeenten. Bekijk de tijdlijn voor de opmaak van het kerkenbeleidsplan.

Het eredienstendecreet legt de volgende criteria op:

• “Het kerkenbeleidsplan bevat minstens al de volgende gegevens:
  1°     een beschrijving van de betrokken kerken, met hun cultuurhistorische waarde, hun beschermingsstatuut en hun bouwfysische toestand;
  2°     informatie over de eigendomstoestand;
  3      de situering van elke kerk in zijn ruimtelijke omgeving;
  4°    een beschrijving van het actuele gebruik en de actuele functie van de betrokken kerken;
  5°    een onderbouwde visie op het toekomstige gebruik en de toekomstige functie van de betrokken kerken, inclusief een plan van aanpak over de wijze waarop  de toekomstige invulling (eredienst, valorisatie, medegebruik, neven- en herbestemming) kan worden gerealiseerd.”

  Breng je kerkenbeleidsplan vormelijk op punt door het op te stellen binnen het sjabloon.

• 'Recent' betekent dat het kerkenbeleidsplan niet ouder dan 6 maand mag zijn als de kerkfabrieken meerjarenplanning indienen. Je moet kerkenbeleidsplan dus opmaken of herbevestigen en laten goedkeuren in de periode december 2024 tot mei 2025, of januari 2025 tot juni 2025 voor de fusiegemeenten.

Het kerkbestuur én gemeentebestuur maken samen een breed gedragen kerkenbeleidsplan. Volgens de officiële procedure stuurt de pastoor het plan naar het bisdom ter goedkeuring. Daarna bespreekt de gemeenteraad het plan en keurt het goed in een gemeenteraadsbesluit.

Alle info over financiering vind je hier.

Je kan via het Agentschap voor Binnenlands Bestuur subsidies krijgen, als je een goedgekeurd kerkenbeleidsplan kan voorleggen.

Let op: voor subsidies voor studies en investeringen in transformatiewerken moet de kerk in het kerkenbeleidsplan minimaal aangegeven staan als te nevenbestemmen of te herbestemmen. Het agentschap Binnenlands Bestuur behandelt trajecten voor neven- en herbestemming met prioriteit.

Alle info over financiering vind je hier.

Je kan via het agentschap Onroerend Erfgoed premies krijgen, als je een goedgekeurd kerkenbeleidsplan kan voorleggen.

Let op: om vanaf 1 januari 2025 in aanmerking te komen voor de verhoogde premie van het agentschap Onroerend Erfgoed, moet een beschermde kerk in het kerkenbeleidsplan minstens aangeduid staan als 'komt in aanmerking voor valorisatie'. Louter pastoraal gebruik volstaat niet.

Voor onderzoek of investeringen in transformatiewerken moet de kerk in het kerkenbeleidsplan minstens aangegeven staan als te nevenbestemmen of te herbestemmen.

Vanaf 2025 vermeld je expliciet de eigendomstoestand. Het onderdeel ‘architecturale mogelijkheden’ is vanaf 2025 optioneel. Breng je kerkenbeleidsplan vormelijk op punt door het op te stellen binnen het sjabloon(opent nieuw venster).

Vanaf 2025 is een kerkenbeleidsplan verplicht om subsidies of premies voor zowel beschermde kerken (agentschap Onroerend Erfgoed) als niet-beschermde kerken (agentschap Binnenlands Bestuur) te krijgen.

Kerken gebouwd vóór het concordaat (1801) zijn meestal eigendom van de gemeente. Tijdens de Franse periode werden ze genationaliseerd en bleven daarna in eigendom van de gemeente, maar wel ter beschikking van de eredienst. Kerken gebouwd na de Franse periode zijn doorgaans eigendom van de kerkfabriek of andere, zoals vzw Parochiale Werken. Uitzonderingen zijn mogelijk. Een notariële akte bewijst dan een andere eigendomssituatie. 

STAP 1 - digitale inventaris opstellen

Als kerken een neven- of herbestemming krijgen, is het belangrijk tijdig na te denken over de toekomst van inboedel van de kerk. Weten wat je allemaal in huis hebt, en dat registreren via een goede digitale inventaris, is daarbij een essentiële eerste stap. Meer informatie over de erfgoedinventaris vind je hier(opent nieuw venster).

STAP 2 -  traject van waardering, selectie en herbestemming

In een waarderings-, selectie- en herbestemmingstraject wordt voor elk stuk van de collectie de kunsthistorische en de sociale of emotionele waarde nagegaan. Door alle waardes samen in één tabel te analyseren, kun je een objectieve beslissing nemen over welke stukken in de kerk moeten of kunnen blijven, welke naar andere kerken of musea gaan, enzovoort. Dat traject doorloop je met een coach, een expert en een groep lokale vertegenwoordigers die achtergrondkennis over de collectie hebben. Meer informatie over waarderen, selecteren en herbestemmen vind je hier(opent nieuw venster).

Wordt je kerk binnenkort aan de eredienst onttrokken of is dit al gebeurd? Denk dan goed na over de rol van het immaterieel erfgoed. Kan het immaterieel erfgoed blijven voorbestaan buiten het kerkgebouw of een plaats krijgen bij de nieuwe invulling van de kerk?

Immaterieel erfgoed is altijd verbonden aan een erfgoedgemeenschap. Die gedragenheid is erg belangrijk. Ga na welke andere gemeenschappen je nog kan verbinden aan het immaterieel erfgoed. Denk dan bijvoorbeeld aan een plaatselijke vereniging, culturele organisatie of jeugdbeweging.

Door je immaterieel erfgoed dynamisch te benaderen, verzeker je het van een duurzame toekomst. Sommige tradities krijgen een nieuwe invulling of er ontstaan nieuwe tradities, geïnspireerd op praktijken uit het verleden. 

Wil je graag aan de slag gaan met je immaterieel erfgoed? PARCUM staat voor je klaar. Meer info vind je op de pagina over praktijken en tradities(opent nieuw venster) op de website van PARCUM.